Op vrijdag 17 januari treffen donateurs en geïnteresseerden in het werk van de Social TRade Organisation (STRO) elkaar voor ontmoeting en een lezing over regionaal geld
Hoe kan je de regionale economie en de onderlinge band in de regio versterken en tegenwicht bieden aan schaalvergroting en concentratie?
Circulair geld mogelijk in Friesland
Henk van Arkel, directeur van STRO en schrijver van verschillende boeken over geld en duurzaamheid, verzorgt een inleiding hoe een nieuw soort geld, circulair geld, het Wall Street geld kan vervangen. Henk vertelt over de instrumenten die STRO met steun van haar donateurs heeft gerealiseerd waardoor circulair geld nu binnen bereik ligt. Hij zal laten zien hoe ook in Friesland bedrijven met elkaar kunnen afspreken om vaker en sneller bij elkaar in te kopen, op zo’n manier dat iedereen meer profijt heeft van de extra omzet dan last van de afspraak om in de regio te kopen. Ook versterkt dit de sociale band.
Prestigieuze prijs voor Cyclos
In de afgelopen 25 jaar bouwde STRO stap voor stap aan een werkend alternatief voor het huidige bankengeld. In talloze projecten werden de elementen getest en verbeterd en parallel bouwde STRO de betaalsoftware Cyclos die circulair geld nu ook op een grotere schaal mogelijk maakt. Die software wordt al door miljoenen arme mensen gebruikt. In 2014 riep de internationale betaalindustrie Cyclos uit tot winnaar van de E-PAY INNOVATION AWARD, gesponsord door de Bill & Melinda Gates foundation.
Succesvolle pilot op Sardinië
De oudste pilot met een @nder soort geld, gefaciliteerd met Cyclos, is het Sardex krediet- en betaalnetwerk op het eiland Sardinië. Deelname aan dit regionale netwerk levert hier honderden kleine ondernemingen jaarlijks 20.000 euro extra omzet op in lokaal geld. In Nederland werken een aantal regionale netwerken (Utrecht, Alkmaar, Arnhem, et cetera) en een netwerk van duurzame landelijke bedrijven (United Economy) samen om het circulaire geld van de grond te krijgen, mede gesteund door een groeiende groep particulieren. Een tijdje terug passeerde dit jonge initiatief een miljoen omzet per jaar en in de komende jaren kan het steeds verder aan kracht winnen, waarbij ook andere regio’s aansluiten.
Terug naar de bijeenkomst: dit is ook een gelegenheid voor donateurs om elkaar te ontmoeten en bij te praten. En natuurlijk zal Henk proberen alle vragen die er leven te beantwoorden. We vieren dat we samen, na al die jaren, dichtbij een doorbraak naar een @nder soort geld zitten. De bijeenkomst is ook een goede gelegenheid om mensen mee te nemen die nog geen donateur zijn en hen kennis te laten maken met het werk van STRO.
Wanneer: vrijdag 17 januari, 19:30 tot 21:30 uur
Waar: Wijkcentrum De As, Weegbree 72, 8446 SC Heerenveen, 15 minuten lopen vanaf het station
Opgeven: toegang is gratis, wel graag van te voren opgeven via info@socialtrade.nl of 030-2314314
Bent u op 17 januari verhinderd te komen? Dan kunt u ook de bijeenkomst d.d. 6 februari in Zwolle bezoeken.
Blog Henk van Arkel, directeur STRO
Bij Bitcoin en aanverwante initiatieven wordt het thema geld aangevlogen vanuit de techniek. Dat vind ik jammer, want uiteindelijk is de positieve rol van geld echt een gemeenschapsding. Positief gebruik van geld helpt een gemeenschap met specialisatie en uitwisseling. Dus dat niet iedereen stenenfabrikant, aannemer, boer, onderwijzer, et cetera tegelijk hoeft te zijn. De rol van organisator wordt echter gedomineerd door de andere hoofdrol van geld: de organisatie en de uitbreiding van macht. Al sinds de Sumeriërs is de introductie van geld verbonden met de mogelijkheid om macht door tijd en ruimte te verplaatsen, waardoor macht effectiever kan worden uitgeoefend. De Europese staatsvorming is nauw verbonden met het toekennen van het monopolie op geldschepping aan private banken. Je kunt een groot deel van de geschiedenis beschrijven vanuit het perspectief van geldschepping als leidraad.
Geld heeft waarde als er meer vraag naar is dan aanbod. Als er op de achtergrond goede dekking is en burgers het persé nodig hebben om belasting te betalen. De macht om zulke verplichtingen op te leggen aan burgers is dus een belangrijk element bij geld. Het meest schrijnende voorbeeld was de huttenbelasting die Engeland in haar koloniën invoerde om de bevolkingen uit de zelfvoorzienendheid te dwingen en handelsgewassen te laten verbouwen, waaraan de Engelsen weer konden verdienen.
Geld voegt macht aan macht toe
De overeenkomst van Bretton Woods (1944) maakte de dollar wereldmunt. De voordelen voor de VS werden nog groter toen Nixon de hoeveelheid uitgegeven dollars loskoppelde van het goud in Fort Knox. Dat gaf de VS de mogelijkheid haar militaire macht dominant te houden op kosten van de rest van de wereld. Het bijzondere van die combinatie is dat die zelfversterkend is: als je het machtigste land ter wereld bent kun je bijvoorbeeld een olieland als Irak dat niet langer in dollars betaald wil worden tot de (wan)orde roepen. Saillant detail is dat ook hier geld weer macht aan macht toevoegt. Kleine arme landen kunnen nauwelijks geld scheppen in hun eigen nationale munt, zonder inflatie te krijgen en zullen dus dollars, yens, euro’s of goud als tegenwaarde nodig hebben om hun munt geloofwaardig te maken. Zelf ook een machtig leger financieren met nieuw geschapen geld, dat kunnen zíj niet.
Oude multinationals gaan niet voor geldschepping
Nu bedrijven steeds internationaler worden is het logisch dat zij ook onderzoeken hoe ze de geldschepping ten eigen voordele kunnen gebruiken en de gebruikers van ‘hun’ geld schatplichtig te maken. Ik denk ook dat ze een kans zouden maken, omdat ze dat geld waarde kunnen meegeven op basis van hun productievermogen. Stel dat Shell en Unilever samen een munt uitgeven, dan kan je er heel veel van wat je dagelijks nodig hebt direct bij hen mee kopen. Die bedrijven zullen dit waarschijnlijk niet doen omdat een goede verstandhouding met de staat voor hen van meer belang is. Onlangs werd nog duidelijk dat Shell geen belasting betaalt en ik kan me voorstellen dat ze dat graag zo wil houden.
Stevig rookgordijn van technologie nodig
Waar de oude grote conglomeraten op honderden manieren met elites zijn verbonden, geldt dit niet voor nieuwkomers als Google en Facebook. Verder is het karakter van wat ze verkopen anders. Als zij hun eigen geld willen scheppen, dan heeft dat geld weinig inherente dekking. Ze kunnen wel een betaaldienst aanbieden, geld verplaatsen, transacties makkelijker maken, waarbij alle digitale geld dekking heeft in nationale munten. Maar echt meedoen in de machtsstrijd om de geldschepping? Dan moet er eerst een stevig rookgordijn van technologie opgetrokken worden. Dat is Bitcoin ook gelukt, want dat is een munt met weinig dekking en alleen een techniek die een grens stelt aan het maximale aantal Bitcoins. Het is uiteindelijk de vraag naar de munt die voor de waarde zorgt. De anonimiteit van Bitcoin garandeert een basisvraag vanuit de criminele hoek en vanuit het zwarte geld. Die vraag wordt vervolgens aangevuld en versterkt doordat goedwillende anarchisten het als een soort bankenvrij geld zien. Maar uiteindelijk zijn het vooral de speculanten die het medium gebruiken, die voor veel vraag zorgen. Niet voor niets kent de waarde een wel heel grillig verloop, waardoor de munt ongeschikt is voor normale bedrijven.
Hype is gevaarlijk voor stabiliteit
Terug naar de Facebook en Google initiatieven op het gebied van geld. Waar moet daar de basisvraag vandaan komen? En wordt die vraag gebaseerd op een dekking als tegenwaarde of op een hype. In het laatste geval zal de waarde steeds sterk fluctueren en brengt de munt weinig stabiliteit. Ik noem hier expres niet het Chinese initiatief voor een vergelijkbare blockchain munt want dat wordt door de Chinese staat gesteund. Als die haar macht er vol achter zet kan zij anderen de munt wel in de maag splitsen.
Jaren terug trof mij een vraag van het inheemse Amerikaanse opperhoofd Seattle:
“Waarvan droomt de blanke man op de lange winteravonden?” Ikzelf, en ik denk eigenlijk alle mensen, hebben behoefte aan een toekomstbeeld. Dat geeft houvast. Mijn grootouders droomden van brood op de plank en dat hun kinderen een betere opleiding zouden krijgen dan zijzelf. Ikzelf maakte me minder zorgen over de economie maar hoopte vooral dat mijn opvoeding mijn kinderen tot gelukkige en goede mensen zou maken.
Onvrede ontstaan door neoliberale mondialisering
De laatste jaren wordt de politiek gedomineerd door een retrodroom: terug naar een (geïdealiseerd) verleden, een verleden dat misschien niet eens bestaan heeft of anders wel dermate wordt geïdealiseerd dat we de andere kant van de medaille over het hoofd zien. En iedereen kan er zijn of haar eigen verlanglijstje bij invullen. Een mooi voorbeeld daarvan is de droom die de Brexiteers verkochten: een terugkeer naar de tijd van Britannia, rule the waves! Het heerlijke gevoel van een wereldmacht die zich niks hoeft aan te trekken van anderen. Ik vind die droom vrij logisch, want er is veel veranderd en we hebben steeds minder greep op ons leven. Thatcher leverde de Britten (en ons) uit aan de machtige en daardoor (on)vrije markt. Trump beloofde de boze witte mannen enerzijds de terugkeer van verloren gegane industrieën en anderzijds de terugkeer van hun blanke superioriteit. Ook hij sluit aan bij onvrede ontstaan door de neoliberale mondialisering die de lagere middenklasse in de VS grotendeels wegvaagde. Die droom van terug naar vroeger heeft voedingsbodem. In Nederland werft het Forum tegen democratie ook op de droom van ‘terug naar vroeger toen alles beter was’. De boreale tijd. Ook hier doet de realiteit van de belofte er niet toe. Tegen zo’n claim helpt geen ontkenning. Sterker nog, aanvallen door ‘links’ maken het eigenlijk alleen maar geloofwaardiger.
Welke dromen hebben wij nog?
Het klimaatakkoord? De discussie gaat over technische oplossingen en verdeling van lasten. Zo kan het voor niemand een droom worden. Laten wij eindelijk eens zeggen dat we niet langer geld naar Saudi-Arabische oliesjeiks willen sluizen en ook geen zin hebben in afhankelijkheid van Poetin als gasboer. Als we voor dit doel nu goed investeren, worden we daarbij ook nog eens onafhankelijk van stijgende energieprijzen. Gewoon onze zaakjes goed regelen en niet meer afhankelijk zijn, dat lijkt me een aantrekkelijker droom dan alleen het vermijden van klimaatverandering.
We kunnen klagen over frauderende en risico-nemende banken. Ook hier kies ik liever voor een perspectief op het verkleinen van mijn afhankelijkheid! De SNS kan de nieuwe postbank worden waar iedereen een rekening heeft en we dus bij een volgende crisis niet opnieuw hoeven te betalen om de bankaandeelhouders te redden en directies aan miljoenensalarissen te helpen. Of kiezen voor de oude droom van de coöperatieve bank, die nu vleugels krijgt dankzij moderne IT. Consumenten en ondernemers die bouwen aan een eigen betaal- en kredietnetwerk. Die zorgen dat we het samen beter krijgen, door het elkaar te gunnen! Met lokale munten als de Utrechtse Euro, de Vix en de United samen de eigen mogelijkheden vergroten.
STRO gaf jaren geleden al het antwoord met een klein boekje: naar een filosofie van verbondenheid. De kern daarvan is het je verbinden met het verleden door ervan te leren, met het heden door betrokken te zijn met alle mensen en met de natuur waarmee we deze planeet bevolken, en met de toekomstige generaties door hen een betere aarde na te laten.
(bovenstaand bericht is van de hand van Henk van Arkel, directeur STRO en verscheen eerder in een STROkrant)
