“Iets anders dan de euro: alternatieve geldsystemen kunnen ongelijkheid bestrijden”
“Het huidige geldsysteem is niet in het belang van lokale economieën en veroorzaakt en verergert ongelijkheid. Alternatieve geld sytemen proberen die dynamiek te omzeilen.”
Met bovenstaand begint Jens Kimmel een artikel in Vrij Nederland.
Hij interviewde voor dit artikel onder andere Henk van Arkel (directeur STRO), Wim van Bokhorst (mede-coördinator Vix , lokale Alkmaarse munt), Heidi Leenaarts (United Economy) en Iban Carricano van de organisatie Euskal Monneta (succesvolle munt Frans-Baskenland).
Hieronder een samenvatting, het complete artikel is hier te lezen: vn.nl/circulair-geld
Wonder van Wörgl
Wörgl is een dorp in Oostenrijk. In 1931, midden in de grote economische crisis, gebeurde daar iets opmerkelijks. Burgemeester Michael Unterguggenberger nam het initiatief tot invoering van een soort waardebonnen als lokaal geld. Hiermee betaalde de gemeente subsidies en de salarissen van ambtenaren en accepteerde de bonnen ook als betaling van belasting. Steeds meer bedrijven en inwoners deden mee. Terwijl overal in de wereld de economie was ingestort, bloeide de economie in het plaatsje op: het wonder van Wörgl.
Geld lekt weg door speculatie
Op het moment is er gelukkig geen wereldwijde economische depressie. Maar op het niveau van stadswijken en regio’s, en soms zelfs van hele landen, bestaan er wel degelijk problemen. Een van de oorzaken is dat geld uit de reële economie, waar het gebruikt wordt voor het kopen van producten en diensten, weglekt naar de speculatieve financiële sector (de handel in cryptovaluta, opties, aandelen, et cetera). Hierdoor ontstaat in die gebieden een geldtekort met als gevolg een slecht presterende economie. Bedrijven gaan failliet en mensen raken werkeloos. Een oplossing kan dan zijn om lokaal/regionaal geld in te voeren dat alleen maar in het betreffende gebied mag worden gebruikt (zoals ooit in Wörgl). Daarmee voorkom je het weglekken van geld en kan de economie opbloeien.
STRO bouwt betaalsoftware Cyclos
De Social Trade Organization (STRO) maakt al sinds de jaren negentig lokaal/regionaal geld mogelijk middels de door haar gebouwde betaalsoftware Cyclos. Wereldwijd wordt Cyclos gebruikt, ook door gewone banken. Henk van Arkel, econoom en directeur van STRO: “De gebruikers van Cyclos in Nederland zijn lid van de Coöperatie Circulair Geld Nederland.” Cyclos heeft een paar innovaties die er volgens Van Arkel toe leiden dat geld minder vaak weglekt of wordt opgepot en juist vaker circuleert in de regio waar het in omloop wordt gebracht. “Lokale netwerken hebben de mogelijkheid tot een lokale wisselkoers”, vertelt hij. “De gebruikers in Alkmaar of Zeist kunnen zelf instellen hoeveel euro’s je krijgt voor een Vix of een Knoop. Zo kunnen ze er samen voor zorgen dat de koopkracht vaker tussen de deelnemers blijft circuleren. Daardoor versterkt circulair geld de lokale economie.”
Hedendaagse wonderen
Als je een hedendaags wonder van Wörgl zou moeten aanwijzen, is het Sardex-netwerk op Sardinië een goede kandidaat. Sardex gebruikt Cyclos, de door STRO ontwikkelde betaalsoftware en is een zogenoemd mutual credit-netwerk waarin deelnemers niet alleen betalen in Sardex, maar elkaar ook rentevrij bedrijfskrediet verschaffen. Het Sardex-netwerk werd opgericht in 2008 en tegenwoordig handelen naar schatting zo’n tienduizend lokale bedrijven in Sardex, ruim 10 procent van alle bedrijven op het eiland. Alle onderlinge transacties bij elkaar zijn goed voor rond de 150 miljoen Sardex per jaar, het equivalent van 150 miljoen euro. Het doel voor de komende jaren ligt op een half miljard.
36 gemeenten
Een goeie tweede kandidaat is het Eusko-netwerk in Frans-Baskenland, dat dit jaar tien jaar bestaat en, anders dan Sardex, niet alleen handel tussen bedrijven mogelijk maakt – B2B in economisch jargon – maar ook tussen bedrijven en hun klanten. De Eusko maakt uitsluitend betaalverkeer mogelijk, geen onderling krediet. 1300 bedrijven en vierduizend consumenten betalen en worden betaald in Eusko, waarvan dit jaar zo’n 4 miljoen circuleert. Inmiddels accepteren 36 gemeenten in de regio circulair geld en betalen ermee. Een interessant voorbeeld is de gemeente Ustaritz, dat een deel van de salarissen van alle gekozen gemeenteraadsleden en wethouders uitbetaalt in Eusko.
Aanmoedigen ecologische duurzaamheid
Heidi Leenaarts is een van de mensen achter het door Coöperatie Circulair Geld Nederland gefaciliteerde United Economy netwerk. “Het netwerk maakt dit jaar een ontwikkeling door”, vertelt Leenaarts, “van een circulair-geldsysteem op landelijk niveau waarbinnen ondernemers elkaar betalen in ‘Uniteds’, naar een ‘beweging’ waarin de lokale groepen en het nationale netwerk samen komen ‘om de transitie te versnellen”.
Lokaal, regio-gebonden geld is volgens Leenaarts slechts een van de vormen die ‘circulair geld’ kan aannemen. Leenaarts heeft het over het ‘bewust sturen’ van de geldcirculatie ‘zodat het specifieke doelen dient’. Dat kan het stimuleren van de lokale economie betekenen, maar bijvoorbeeld ook het aanmoedigen van ecologische duurzaamheid, zoals bij de United. “Met Uniteds kun je geen benzine tanken. Je kunt er wel elektrisch mee rijden. En je weet dat degene die jij betaalt in Uniteds daar ook niet mee kan tanken. Met ‘circulair geld’ kun je bepaalde dingen stimuleren en bepaalde dingen uitsluiten die je liever niet wil, zoals fossiele brandstof.”
Keten van betalingen in Alkmaar
Wim van Bokhorst, mede-coördinator van de Vix, beschrijft zo’n keten van betalingen in Alkmaar. “Het Stedelijk Museum betaalde mij in Vix voor een vertelklus, ik huurde een vergaderruimte bij Urban Nomads, zij lieten een tafel maken bij Handwerk, die daarna boodschappen deed bij Ekoplaza, waarna hun team uit eten ging bij het IJkgebouw. Het liep spaak toen het IJkgebouw belasting aan de gemeente dacht te kunnen betalen in Vix, maar dat komt vast ook nog wel.”
